Malumatfuruş #35 “Principle of Charity”

Fikirleri Yargılarken Cömert Olmak

Principle of Charity (Hayırseverlik ilkesi), birinin ifadesini yorumlarken, o ifade içindeki en iyi yorumun konuşmacının iletmek istediği asıl yorum olduğunu varsaymanız gerektiğini belirten felsefi bir ilkedir. Yani bir konuşmacı bir ifadeyi aktarmaya çalışırken 3 tane farklı fikir beyan etsin. Bunlar sırasıyla a, b ve c fikirleri olsun. X bir kişiye göre a fikri mantıklı kısımda olsun, b fikri ne mantıklı ne mantıksız kısımda, c fikriyse mantıksız kısımda bir fikir olsun. Önemli kısım a,b ve c fikirleri X kişisine göre sıralanmıştır. Bu durumda X kişisi kötü fikirleri görmek ve onları belirtmek yerine, karşısındakinin a fikrini savunduğunu düşünüp ona göre konuşmaya devam etmeli. İşte bu felsefi ve düşünsel anlamda bir hayırseverlik olduğu için ismini buradan almıştır.

Diğer bir yandan bir Y kişisi için c fikri en mantıklı kısımda, a fikri ne mantıklı ne mantıksız kısımda, b fikri mantıksız kısımda olsun. Bu durum ifadelerin veya fikirlerin göreceliliği ile ilişkilidir. Y kişisi içinde c fikrini benimseyerek konuşmaya devam etmesi gerektiği çıkarımı yapılabilir.

Buna göre, hayırseverlik ilkesini uygulamak için, makul, rasyonel bir alternatif mevcutken, insanların argümanlarına yanlışlar, mantık hataları veya mantıksızlık yüklememelidir.

Hayırseverlikte Vergi Rekortmeni Olmak

Hayırseverlik ilkesine, ahlaki bir bakış açısıyla bakıldığı zaman yapılmasının doğru olduğuna inandığınız için bağlı kalmayı tercih edebilirsiniz, bu tercih başlı başına değerlidir ancak bu ilkeyi uygulamak bazı önemli faydalar da sunar.

hayırseverlik ilkesini uygulamanın avantajlarını kısaca sıralamak istersek:

• İlk olarak, başkalarını anlamada sizi daha anlayışlı hale getirebilir.

Spesifik olarak, diğer insanların söylediklerinin farklı olası yorumlarını göz önünde bulundurarak ve mümkün olan en iyi ifadeyi belirlemeyi öğrenerek, insanların ne söylemeye çalıştığını anlamakta daha iyi olabilirsiniz.

• İkincisi, kendi argümanlarınızı oluşturma yeteneğinizi geliştirir.

Bunun nedeni, insanların ifadelerindeki mantıksal yanlışları ve diğer sorunları fark edip bunlara nasıl karşı koyacağınızı bilmek önemli olsa da, yalnızca bu konulara odaklanmak çoğu zaman bir koltuk değneği haline gelebilir. Bu durum kendi argümanlarınızı geliştirmek için çalışmanızı engeller. Sadece bu konulara odaklanmadığınızdan emin olarak, muhakeme ve tartışma yeteneklerinizi nasıl geliştireceğinizi öğrenmenize yardımcı olur.

• Üçüncüsü, başkalarını sizinle konuşmaya teşvik eder.

İnsanlar, genellikle, argümanlarını “yenmek” ve “kazanmak” için ifadelerindeki sorunları belirlemeye çalışan biriyle konuşmak yerine, söylemeye çalıştıklarını gerçekten anlamak için çaba sarf eden biriyle konuşmayı tercih edeceklerdir.

• Son olarak, insanları söyleyeceklerinizi dinlemeye daha istekli hale getirir.

İnsanlar genellikle, argümanlarının mümkün olan en iyi yorumunu ele almaya çalıştığınızda, gereksiz yere başka konulara odaklanıp daha kötü yorumlara değindiğiniz zamana kıyasla sizi dinlemeye daha istekli olurlar.

Harika Bir Şeyler Yap

Ya Olduğun Gibi Görün, Ya Göründüğün Gibi Ol

Daha önce gördüğümüz gibi, başkalarının kullandığı dili anlamak söz konusu olduğunda, hayırseverlik ilkesi sezgisel olarak uygulanır. Örneğin, bir kişi bir nesneyi kaldırırken “bu bir ton ağırlığındadır” derse, hayırseverlik ilkesi, o kişinin ifadesini mecazi olarak yorumlanması gerektiğini ifade eder, yani kaldırılan nesne her ne ise o nesnenin ağır olduğunu belirtmek isterler. Cümleyi gerçek anlamıyla yorumlamaya çalışmak muhtemelen söylenilenlerin yanlış olduğunu düşünüp o kişi çok farklı yorumlanabilir.

İfadeleri yukarıdaki şekilde yorumlamak, filozof ve dilbilimci Paul Grice tarafından önerilen işbirliği ilkesiyle ilgilidir. Bu ilke, insanların bir açıklama yaptığında istenildiği gibi anlaşılmak isteniyorsa, mümkün olduğunca ana fikirle ilgili, dosdoğru, ilgili konu hakkında bilgilendirici ve açık olmaya çalıştıklarını öne süren konuşma deyişleri etrafında döner.

Sözlü Tartışmada Fikir Beyanı Esastır

Birinin görüşü hakkında yorumda veya eleştiride bulunmak için hayırseverlik İlkesininin aşağıdaki dört adımını uygulamak etkili sonuçlar verebilir.

• Hedefin konumu hakkında fikirler o kadar net ve adil bir şekilde ifade edilmeye çalışılmalı ki, hedef “Teşekkürler, keşke bu şekilde yorumlamayı düşünseydim” desin.
• Herhangi bir anlaşma noktasını bulunmalı. (özellikle bahsedilen konu genel veya yaygın bir anlaşma noktasına sahip değilse).
• Hedeften öğrenilen veya edinilen bilgilerden, kazanımlardan yani her şeyden kısa da olsa bahsedilmeli.
• Ne kadar yapıcı ve uyumlu eleştiride bulunulursa bir o kadar çürütme veya eleştiride bulunulmasına izin verilir. Burada en önemli kural dengeyi kaçırmamak.

Bu adımları izleyerek, çelik adam argümanı olarak adlandırılan argümanın mümkün olan en iyi versiyonuyla karşılaşmış olursunuz. Böylece, Hayırseverlik İlkesini takip ederek sonunda çelik adam argümanına ulaşacaksınız ve oradan da konuşmanın istediğiniz gibi devam etmesine olanak sağlayabilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu ilke, karşımızdaki kişiye saldırmayı kolaylaştırmak için kasıtlı olarak argümanı başka noktaya çektiğimiz saman adam yanılgısının tam tersidir. Önceki yazılarımızda bu kavramlardan (Çelik Adam ve Saman Adam) bahsetmiştik.

Hep Biz mi Hayırsever Olacağız?

Çoğu durumda, bir tartışmadaki rakibiniz, kasıtlı veya kasıtsız olarak ifadelerinizi yorumlarken acımasız olabilir. Bu olduğunda, yapmanız gereken asıl şey, durmak istediğiniz noktayı netleştirmek ve tartışmayı o noktaya doğru götürmeye çalışmak.

Ayrıca, bazı durumlarda diğer kişinin ifadelerinizi özellikle yanlış yorumladığını düşünüyorsanız, kendi yorumunuzla rakibinizin söylediği yorum arasındaki farkı da belirtmeniz ve muhtemelen karşınızdaki kişiye bunun hakkında sorular sormanız yararlı olabilir.

Bazı durumlarda, birisi sizin öne sürdüğünüz bir argümanla geçerli bir konuyu tanımladığında, hayırseverlik ilkesine başvurmak ve söylediklerinizin farklı, daha iyi bir şekilde yorumlanması gerektiğini iddia etmek cazip gelebilir. Ancak, hayırseverlik ilkesini bu şekilde kendi ifadelerinize uygulamanın iki sorunu vardır:

— Argümanınızın daha iyi ifade edilebileceği alanları tanımanıza engel olabilir.
— Argümanınızla ilgili anlamlı konuların varlığını içselleştirmenize engel olabilir.

Bu nedenle, birisi ifadelerinizi acımasızca olduğuna inandığınız bir şekilde yorumlarsa, onlara seslenmeden önce durumu ve orijinal argümanlarınızı dürüstçe değerlendirmeye çalışmalısınız. Argümanınızla ilgili sorunları kabul etmemekten kaçınmak için kendiniz için hayırseverlik ilkesine başvurmadığınızdan emin olmalısınız.

Çoğu durumda, hatanızı kabul etmek ve buna göre duruşunuzu ve argümanlarınızı değiştirmek, tartışmada tepki vermenin en verimli yoludur. Ayrıca hatalarınızdan ders alıp ilerlemek içinde en iyi yolu sunar.

Sonuç

Hayırseverlik İlkesinin nasıl uygulanacağı tamamen kişiye bağlıdır. Üstelik muhatap olunan kişiye vermek istenilen sadaka miktarı da kişiye kalmıştır. Mesela hayırsever kişi küçük hataların filtreden geçmesine izin verirken, yalnızca göze batan sorunların filtreye takılması. İletişimde farkında olmadan yaptığımız birçok doğru veya yanlış var. Bunları bilinçli yapma aşılamak istiyorum ayrıca bu kavramı duyduğunuz veya kavramla karşılaştığınız zaman “aaa ben bunu zaten günlük hayatta zaten yapıyormuşum” hissini aşılamak için de yazıyorum. Umarım Okurken keyif almışsınızdır. :) İyi dileklerim sizinle.

KAYNAKÇA

[1] https://www.intelligentspeculation.com/blog/the-principle-of-charity

[2] https://effectiviology.com/principle-of-charity/#How_to_implement_the_principle_of_charity