Malumatfuruş #32 “Varients of Strawman”
İnsanlar Neden Tartışır?
‘Tartışmanın amacı nedir?’ diye sorulduğunda çoğumuz tartışmayı kavga, çatışma olarak tanımlarız. Yani genel olarak çok yanlış, çok zararlı bir durum olduğunu ifade ederiz. Bir başka deyişle yanlış fikri olan birinin ışığı görmesine yardım etmekle ilgili olan bir durum olduğunu söyleriz. Bu gerçeğe ulaşmakla ilgili bir nezaket eylemidir.
Ancak tartışmaya girme eğilimimiz, varsayılan niyetlerimizle çelişebiliyor.
Çoğu zaman haklı olduğumuzu veya rakibimizin haksız olduğunu kanıtlamak tartışmayı istiyoruz. Rakibimizin haklı olabileceği veya rakibimizden bir şeyler öğrenebileceğimiz ihtimalini aklımıza bile getirmiyoruz. Ki hiçbir tartışma durumunda amacımız gerçeğe ulaşmak değil.
Onlarca yıllık psikolojik araştırmalarının gösterdiği gibi, beynimiz her zaman enerji tasarrufu yapmak için çabalamaktadır. Yani beyin fazla çalışmak istemiyor, çalışmayı hiç bırakmayan tembel bir organ. Bu yüzden hiçbir konu hakkında fikrimizi değiştirmeyi tercih etmiyoruz. Mümkün olan her yolla mevcut inançlarımıza sarılmak ve onlara meydan okuyan her şeyi görmezden gelmek çok daha kolay.
fotoğrafın sahibinin instagram adresi https://www.instagram.com/yankrukov/
Kötü argümanlar, tartışma gibi görünen durumda üstünlük kurmamızı sağlar, ancak bize neyi temsil ettiğimizi sorgulamaya ve düşünmeye zorlama riski taşımaz.
İnsanlar başka nedenlerle de tartışır. Kavga etmekten aldığımız adrenalin dozuna gizlice bağımlı olabiliriz. Çoğu zaman yaptığımız da bu. Çünkü haz paradoksu böyle işler. Bir şeyden haz duyarız ve o haz bittiği gibi yeni bir haz hasıl olur — Yani amaç kavga etmek, tartışmak değil. Bu durumlara çokça maruz kalınca saman adam veya weak-man gibi argümanları gibi kalitesiz taktiklerin veya argümanların ortaya çıkması şaşırtıcı değildir.
Diğer yandan herhangi bir konuda yanıldığımızı kabul etmek veya fikrimizi değiştirmek zorunda kalmak hiç eğlenceli değildir. Ancak daha akıllı olmak ve dünyayı istediğimiz gibi değil, olduğu gibi görmek istiyorsak bu durum birçok konudan önem kazanıyor.
Ne zaman bir tartışmaya girsek, niyetlerimiz konusunda dürüst olmalıyız. Ne başarmak için çalışıyoruz? Fikrimizi değiştirmeye açık mıyız? Rakibimizi dinliyor muyuz? Yalnızca fikrimizi değiştirme olasılığı olan dengeli bir tartışmaya çıktığımızda, mantıksal yanlışların kullanımından kaçınarak bir tartışma daha verimli olabilir.
Korkuluğun Varyasyonları
Asıl konumuzun merkezi olan Straw-man yani saman adam yazımızı okuyarak konu hakkında ön bilgi sahibi olabilirsiniz.
Yukarıdaki başlığa tıklayarak yazıya gidebilirsiniz.
- Weak-man Argümanı:
Zayıf adam Saman adam argümanının daha hafif bir varyasyonu olduğunu düşünün. Genel hatlarıyla, zayıf adam (1) bir rakibin gerçek argümanlarından en zayıfını seçmekten, (2) onu fiilen yenmekten ve (3) ardından söz konusu argüman veya tartışan hakkında daha derin sonuçlar çıkarmaktan veya ima etmekten oluşur.
Biraz maskülen düşünürsek, bir kavgada veya savaşta karşı gruptan birkaç kişiyi gözümüze kestirip ben bunları dövebilirim veya yenebilirim deriz ya. O zayıf tarafa göre bir taktik çıkarırız. Hatta plan başarılı olur ve karşı taraftan bazı isterleri talep etme durumu hasıl olur. Bu çok iyi bir örnek olur.
- Hollow-man Argümanı:
Hollow-man argümanı, zayıf bir hayali konum icat etmeyi ve onu, karşı duruşu temsil etmesi gereken belirsiz bir şekilde tanımlanmış bir gruba atıfta bulunur. Bu duruşu itibarsızlaştırma girişiminde bulunmadan önce saldırmayı içeren yanıltıcı bir argümandır.
Bu nedenle, içi boş adam argümanları, saman adam argümanlarının daha aşırı bir versiyonunu temsil eder, çünkü bir saman adam orijinal bir duruşun çarpık bir versiyonu iken, içi boş adam neredeyse tamamen üretilmiş ve duruşla çok az ilgisi olan bir argümandır.
Boş adam argümanları genellikle, herhangi bir kişiye veya gruba atfedilmeyen “bazıları diyor…” gibi ifadeler içeren çakal kelimelerin kullanımıyla tanımlanabilir. Bunun nedeni, bu tür ifadelerin kullanılması, ifadeyi, yalanlamanın neredeyse imkansız olduğu kadar belirsiz hale getirirken, konuşmacıyı doğruluklarıyla ilgili herhangi bir sorumluluktan muaf tutmasıdır.
— Onlar bizim gelişmemizi istemiyor…
— Dış güçler…
— Siz onların dediklerine bakmayın…
— Bizi bilen bilir aslan parçası…
Weak-man gibi, Hollow-man safsatası da herhangi bir argümanı çarpıtmaktan çok tamamen yeni bir argüman icat etmeyi içerir.
- Iron-man Argümanı:
Demir adam argümanı, savunmanızı kolaylaştırmak için kendi duruşunuzu çarpıtmayı içeren yanlış bir argümandır. Esasen, bir demir adam, bir saman adam inşa etme şeklinize benzer bir şekilde inşa edilmiştir (yani orijinal bir duruşu yanlış temsil ederek), ancak bu sefer rakibinizin duruşunu zayıflatmak yerine kendi duruşunuzu güçlendirmek içindir.
Karşı tarafın duruşu çok güçlü olsun ve karşı tarafa saldırmanın bize bir şey kazandırmayacağından eminiz. Hatta bizden bir şeyler götürebileceğini biliyoruz. O zaman saldırı yapmaktan çok kendimizi ön plana çıkarmamız daha faydalı olabilir.
Bir demir adam argümanı oluşturmanın en belirgin yollarından biri, asıl amacınızla pek ilgisi olmasa bile, üzerinde anlaşmaya varılması kolay belirsiz ifadeler kullanmaktır. Örneğin, aşağıdaki değişimi göz önünde bulundurun:
Muhabir: Son zamanlarda vatandaşlar, vaatlerinize rağmen, seçildiğinizden beri yolsuzlukla mücadele yasalarını fiilen geçirmediğinizden şikayet ediyor. Bunun hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Politikacı: Söyleyebileceğim tek şey, herkes için en iyisini yaptığımızdan emin olmak. Durmadan bu halk için çalıştığımıza ve en sonunda doğru olanı yaptığımıza herkesi inandırmak. Ahlaki pusulamızı takip etmek zor zamanlarda cesaret ister, ancak inançlarımızda bir olursak birlikte başarılı olabilir ve güçlenebiliriz.
Burada siyasetçi kendisine sorulan soruyla doğrudan ilgili bir şey söylemez. Bunun yerine hemen hemen herkesin hemfikir olacağı soyut açıklamalar yapmaktadır. Bu belirsiz gündemi sağlam bir duruş olarak benimsiyor ve durumu fırsata çeviriyor. Bu, gerçek eylemlerini savunmak yerine, “doğru olanı yapmak” gibi savunması çok daha kolay olan kavramları savunduğu anlamına gelir.
- Steel-man Argümanı:
Çelik adam argümanı, genellikle kendi argümanımıza saldırmayı zorlaştırmak ve kendi argümanımızı geliştirebilmek için karşıt argümanı çarpıtan bir argümandır. Bir çelik adam argümanı oluşturmak, örneğin, önceden var olan sorunları ortadan kaldırmak için o argümanın ön plana çıkarılmasını içerebilir.
Çelik adam argümanı, rakibinizin argümanının mümkün olan en iyi yorumuna karşı tartışmanız gerektiğini belirten hayırseverlik ilkesiyle ilişkilidir. Ayrıca, aşağıdaki şekilde açıklanan Rapoport Kuralları ile de ilişkilidir:
Başarılı bir eleştirel yorum nasıl yazılır:
1- Hedefinizin konumunu o kadar net, canlı ve adil bir şekilde yeniden ifade etmeye çalışmalısınız ki, hedefiniz “Teşekkürler, keşke böyle koymayı düşünseydim” desin.
2- Herhangi bir anlaşma noktasını belirtmelisiniz (özellikle genel veya yaygın bir anlaşma konusu değilse).
3- Hedefinizden öğrendiğiniz her şeyden bahsetmelisiniz.
4- Ancak o zaman, bir çürütme veya eleştiri cümlesi söylemenize izin verilir.
— Bu kuralları psikolog Anatol Rapoport’un çalışmasına dayandıran filozof Daniel Dennett’in “Sezgi Pompaları ve Düşünmek İçin Diğer Araçlar” kitabından alınmıştır.
Bunu yapmak, daha verimli tartışmalara yol açabilir ve rakibinizin söyleyeceklerinizi dinlemeye istekli olma olasılığını artırabilir.
Sonuç
Kötü argümanlar, bir tartışmaya dahil olan herkes için zararlıdır. Rakibin gerçek bakış açısını ele almadığımız için bizi bir yere götürmezler. Bu, onları ikna etme umudumuz olmadığı anlamına geliyor. Daha da kötüsü, bu tür bir gizli taktik, bir rakibin inançlarının kasıtlı olarak yanlış beyan edilmesinden dolayı hüsrana uğramasına ve rahatsız olmasına neden olabilir. En başta inanmadıkları bir şeyin çürütülmesini dinlemeye zorlanırlar, bu da zekalarına hakarettir. Bu şekilde saldırıya uğramak, onların gerçek inançlarına daha sıkı tutunmalarını sağlar. Hatta gelecekte herhangi bir tartışmaya girme konusunda onları daha az istekli hale getirebilir.
Ve çoğumuz gibi, kronik olarak kötü argümanlar oluşturucusuysanız, bu, insanları size meydan okumaktan veya tartışmaya başlatmaktan kaçınmaya yönlendirir. Bu, onlardan bir şey öğrenemeyeceğiniz veya görüşlerinizi sorgulayamayacağınız anlamına gelir. Resmi durumlarda, kötü argümanlar kullanmak, ilk etapta gerçekten güçlü bir noktanız yokmuş gibi görünmesini sağlar.